Nốt ruồi là đặc điểm rất phổ biến trên da của con người. Hầu hết nốt ruồi đều lành tính, nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư da nguy hiểm, cụ thể là ung thư hắc tố. Đây là dạng ung thư ác tính phát triển từ tế bào sắc tố da (melanocyte) loại tế bào sản sinh ra melanin, quyết định màu da của chúng ta. Việc nhận biết sớm hình ảnh nốt ruồi ung thư hắc tố đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát hiện và điều trị kịp thời, giúp giảm nguy cơ di căn và tử vong.
Mục lục
1. Nốt ruồi ung thư hắc tố là gì?
1.1. Ung thư hắc tố và cơ chế hình thành
Ung thư hắc tố (Melanoma) là một dạng ung thư da ác tính bắt nguồn từ các tế bào sắc tố (melanocytes). Bình thường, các tế bào này phát triển và phân chia có kiểm soát. Tuy nhiên, khi DNA trong tế bào bị tổn thương (do ánh nắng, tia cực tím hoặc đột biến di truyền), chúng phát triển không kiểm soát, hình thành khối u ác tính dưới da.
Những khối u này có thể xâm lấn sâu và di căn đến các cơ quan khác như gan, phổi, não nếu không được phát hiện sớm.
1.2. Vì sao nốt ruồi có thể trở thành ung thư hắc tố
Không phải tất cả nốt ruồi đều nguy hiểm, nhưng một số nốt ruồi có thể biến đổi ác tính do các yếu tố sau:
Tiếp xúc ánh nắng mặt trời quá mức: Tia UV phá hủy DNA tế bào da.
Da sáng màu, tóc vàng, mắt sáng: Dễ tổn thương do thiếu melanin bảo vệ.
Có nhiều nốt ruồi bất thường hoặc nốt ruồi bẩm sinh lớn.
Tiền sử gia đình bị ung thư hắc tố.
Hệ miễn dịch suy yếu do bệnh hoặc thuốc.
2. Dấu hiệu nhận biết nốt ruồi ung thư hắc tố
2.1. Quy tắc ABCDE trong nhận biết nốt ruồi ác tính
Các bác sĩ da liễu trên thế giới sử dụng quy tắc ABCDE để giúp người dân tự phát hiện dấu hiệu nốt ruồi ung thư hắc tố.
A – Asymmetry (Bất đối xứng):
Nốt ruồi lành tính thường đối xứng, hai bên giống nhau. Nốt ruồi ung thư hắc tố thường méo mó, không đều, hai nửa khác nhau rõ rệt.B – Border (Đường viền):
Nốt ruồi bình thường có viền rõ, trơn tru. Nốt ruồi ác tính có bờ răng cưa, nham nhở, loang mờ ra vùng da xung quanh.C – Color (Màu sắc):
Nốt ruồi lành có một màu duy nhất (nâu hoặc đen nhạt). Nốt ruồi ác tính thường có nhiều màu pha trộn như đen, đỏ, xám, nâu, trắng, thậm chí xanh thẫm.D – Diameter (Đường kính):
Nốt ruồi bình thường nhỏ hơn 6mm (kích thước đầu bút chì). Nốt ruồi ung thư thường to nhanh, vượt 6mm.
Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp ác tính nhỏ hơn 6mm, đặc biệt ở giai đoạn đầu.E – Evolving (Tiến triển):
Đây là yếu tố quan trọng nhất. Nếu nốt ruồi thay đổi màu sắc, kích thước, hình dạng hoặc có cảm giác ngứa, đau, chảy máu thì cần đi khám ngay.
2.2. Các biểu hiện bất thường khác
Ngoài quy tắc ABCDE, bạn cần chú ý đến những thay đổi sau:
Nốt ruồi sưng, tấy, ngứa rát hoặc đau nhói.
Bề mặt nốt ruồi bị bong vảy, nứt, chảy dịch hoặc máu.
Xuất hiện nốt ruồi mới gần nốt ruồi cũ.
Nốt ruồi phát triển nhanh trong vài tuần đến vài tháng.
Cảm giác ngứa hoặc châm chích liên tục dù không chạm vào.
Các dấu hiệu này đều là cảnh báo sớm của ung thư hắc tố da, cần đi kiểm tra da liễu ngay.
3. Cách phân biệt nốt ruồi lành tính và nốt ruồi ung thư hắc tố
3.1. Nốt ruồi lành tính
Có màu đồng nhất, không thay đổi theo thời gian.
Hình tròn, bờ rõ, đối xứng, không ngứa, không đau.
Thường xuất hiện từ nhỏ hoặc tuổi dậy thì, ổn định suốt nhiều năm.
Không bong tróc hay tiết dịch.
3.2. Nốt ruồi ung thư hắc tố
Màu sắc loang lổ, không đều.
Bờ viền nham nhở, không đối xứng.
Kích thước tăng nhanh, vượt 6mm hoặc to dần theo thời gian.
Ngứa, đau, rát hoặc chảy máu.
Thay đổi hình dạng, bề mặt gồ ghề, dễ loét.
Nếu thấy nốt ruồi bất thường khác hẳn với phần còn lại của da, bạn nên đi khám chuyên khoa da liễu để soi da (dermoscopy) hoặc sinh thiết da, giúp xác định bản chất tế bào.
4. Cần làm gì khi nghi ngờ nốt ruồi ung thư hắc tố?
4.1. Theo dõi và chụp ảnh định kỳ
Nếu bạn có nhiều nốt ruồi, hãy chụp ảnh toàn thân định kỳ hoặc ghi chú sự thay đổi kích thước, màu sắc của từng nốt ruồi.
Khi có biểu hiện bất thường hoặc tăng nhanh trong thời gian ngắn, nên đến khám bác sĩ chuyên khoa da liễu càng sớm càng tốt.
4.2. Chẩn đoán y khoa
Khi nghi ngờ nốt ruồi ung thư hắc tố, bác sĩ có thể:
Soi da kỹ thuật số (dermatoscopy) để phóng đại cấu trúc da.
Sinh thiết nốt ruồi – lấy mẫu mô nhỏ để quan sát dưới kính hiển vi.
Nếu xác định ung thư, có thể làm thêm xét nghiệm máu, CT, MRI để đánh giá giai đoạn di căn.
5. Phương pháp điều trị nốt ruồi ung thư hắc tố
5.1. Phẫu thuật cắt bỏ khối u
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính và hiệu quả nhất ở giai đoạn sớm.
Bác sĩ sẽ cắt bỏ toàn bộ nốt ruồi ung thư cùng vùng da xung quanh để ngăn ngừa tế bào ác tính lan rộng.
Nếu ung thư đã lan đến hạch bạch huyết, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết và cắt bỏ hạch.
Một số trường hợp đặc biệt có thể áp dụng phẫu thuật Mohs, giúp loại bỏ từng lớp da chứa tế bào ung thư trong khi vẫn giữ lại mô lành tối đa.
5.2. Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch kích hoạt hệ thống miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.
Các thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch như Pembrolizumab, Nivolumab, Ipilimumab được sử dụng phổ biến trong điều trị ung thư hắc tố giai đoạn tiến triển.
5.3. Liệu pháp nhắm trúng đích
Với bệnh nhân có đột biến gen BRAF hoặc MEK, bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhắm trúng đích giúp tiêu diệt tế bào ung thư một cách chọn lọc.
Phương pháp này hiệu quả cao, ít gây tổn thương mô lành hơn so với hóa trị truyền thống.
6. Cách phòng ngừa nốt ruồi ung thư hắc tố
Tránh ánh nắng gắt (10h–15h), luôn bôi kem chống nắng SPF ≥ 30.
Đội mũ, mặc áo dài tay khi ra ngoài nắng.
Không tự tẩy, đốt, cắt nốt ruồi tại nhà.
Khám da liễu định kỳ 6–12 tháng/lần, đặc biệt nếu bạn có nhiều nốt ruồi hoặc da sáng màu.
Hạn chế tắm nắng, sử dụng đèn UV, solarium.
Ăn nhiều rau xanh, trái cây chứa vitamin C, E giúp bảo vệ tế bào da khỏi oxy hóa.
7. Kết luận
Nốt ruồi ung thư hắc tố là một dạng ung thư da nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm.
Hãy quan sát cơ thể thường xuyên, áp dụng quy tắc ABCDE để nhận biết những thay đổi bất thường, và đi khám ngay khi nốt ruồi to nhanh, đổi màu hoặc chảy máu. Chủ động phát hiện sớm chính là chìa khóa bảo vệ làn da và sức khỏe của bạn trước căn bệnh ung thư hắc tố.
>> Đọc thêm: Nốt ruồi ở ngực có phải ung thư vú không?
>> Đọc thêm: Dấu hiệu nhận biết hình ảnh nốt ruồi ung thư hắc tố